In de 34e aflevering van de podcast Stand van Zaken praten Chief Economist Koen De Leus en Chief Strategy Officer Philippe Gijsels over valuta en goud. Hoe zien de volgende 25 jaar van de euro eruit, of haalt de euro die kaap niet? Blijft de dollar de reservemunt van de wereld? En kan de goudprijs nóg hoger?
In deze synopsis vatten we de belangrijkste ideeën uit deze aflevering samen.
Zin in meer informatie? Dan kunt u de podcast – in het Nederlands – beluisteren via de gebruikelijke kanalen.
Kan de euro blijven bestaan zonder verdere Europese integratie? Wellicht niet. Maar wat betekent dat dan precies, verdere integratie? En wat is het alternatief? Koen De Leus en Philippe Gijsels buigen zich ook over het fenomeen reservemunt. Tot nader order is dat de Amerikaanse dollar. Wat is de dynamiek daarachter en wat brengt de toekomst? En dan is er goud. Het edelmetaal heeft een forse rally achter de rug en de omstandigheden lijken te wijzen op nog meer opwaarts potentieel.
Tot zover de korte inhoud, tijd voor de synopsis.
In 1999 werd de euro geïntroduceerd. Maar het 25-jarige verjaardagsfeest verloopt in mineur. Experts als professor Paul De Grauwe voorspellen zelfs al het einde van de euro, toch wanneer de Europese integratie geen versnelling hoger schakelt.
Koen De Leus stelt dat de EU, behalve een monetaire unie, ook een fiscale unie moet worden. Belastingen moeten meer op Europees niveau geïnd worden en ook meer politieke eenheid is onontbeerlijk.
Philippe Gijsels wijst erop dat het oude devaluatiemechanisme van de diverse Europese munten vervangen is door interne devaluaties. Bij gebrek aan nationale munten moeten Europese landen nu snijden in kosten en lonen om competitief te blijven. En dat maakt het Europese project niet populairder.
Tijdens de pandemie richtte de EU een gemeenschappelijk fonds op van 700 miljard euro. Het bewijs dat gezamenlijke middelen mogelijk zijn. Een permanent gezamenlijk fonds zou betekenen dat Zuid-Europese landen zich in de toekomst goedkoper zouden kunnen financieren. Het zou een overkoepelende financiering van klimaatmaatregelen mogelijk maken. Verdere Europese integratie zou er ook toe kunnen leiden dat landen niet langer tegen elkaar opbieden met subsidies om buitenlandse bedrijven aan te lokken.
Er is nog iets dat de leden van de Europese Unie samen zou kunnen doen: een eengemaakte schuldenmarkt verwezenlijken naar Amerikaans voorbeeld. De Amerikaanse treasuries vormen de grootste schuldenmarkt ter wereld. Als investeerder koop je Amerikaans schuldpapier waarvoor de federale overheid garant staat. Een heel krachtig instrument.
Een dergelijk pan-Europees schuldinstrument bestaat nog niet. De EU-landen gebruiken wel allemaal de euro, maar ze hanteren stuk voor stuk hun eigen rentevoeten. Stel dat je door de hele EU gegarandeerde schuldbewijzen zou kunnen kopen. Dan kan een heel diepe en liquide markt ontstaan waar investeerders wel in geïnteresseerd zouden zijn. Het grote probleem is dat EU-landen dan borg zouden moeten staan voor elkaar.
Is een verdieping van de EU mogelijk op een moment dat nationale en extremistische sentimenten in de lift zitten? Anderzijds zet Europa in tijden van crisis altijd een stap verder richting integratie.
De komende 25 jaar zal dus blijken of de euro blijft bestaan of niet. Wat is het alternatief? In het worstcasescenario is dat het uiteenspatten van de EU en het einde van de euro. Een scenario waarin elk land er alleen voor staat is slecht nieuws voor relatief kleine landen als België. Toch hebben ook grotere landen als Frankrijk en Duitsland er belang bij om samen te werken en een coherent blok te vormen tegen wereldmachten zoals de VS, Rusland en China.
Aan de andere kant van de oceaan behoudt de dollar voorlopig zijn status als reservemunt. Als we alle buitenlandse muntreserves van de centrale banken samentellen, was de dollar in 2001 nog goed voor meer dan 70% daarvan. Vervolgens zagen we een stevige afname. In het derde kwartaal van 2023 was de dollar nog goed voor 59,2% van de wereldwijde muntreserves. Er is dus wel een zekere dedollarisering.
Maar wat is dat eigenlijk, een reservemunt? Als landen en/of ondernemingen financiële overschotten hebben, moeten ze die ergens vastzetten. De dominante munt waarin ze dat doen, is de reservemunt. Sinds het einde van WO II is dat de Amerikaanse dollar. Zo’n reservemunt verliest zijn status niet van vandaag op morgen. Maar op langere termijn zijn er wel verschuivingen mogelijk. Die lopen gelijk met wat de leidende wereldmacht is – China in de 13e en 14e eeuw, later onder andere Frankrijk, Nederland en Engeland.
De voorbije 20 jaar zijn een aantal andere munten belangrijker geworden. De euro is bijvoorbeeld goed voor ongeveer 20% van alle muntreserves van centrale banken. Ook de Chinese yuan is belangrijker geworden. Al is dat relatief: de yuan is maar goed voor ongeveer 2,5% van de wereldwijde muntreserves.
Het toenemende belang van andere munten en de yuan in het bijzonder heeft te maken met de Westerse sancties tegen Rusland en China. Zo wordt de meeste handel tegenwoordig verrekend in roebel en yuan. Ook andere landen die niet tot de Amerikaanse invloedssfeer behoren, verkiezen andere munten en goud boven de dollar.
Het is trouwens nodig om een verschil te maken tussen de wereldhandelsmunt, overheidsobligaties en de reservemunt.
De goudprijs staat op een historisch hoogtepunt en bevindt zich in een stierenmarkt, een periode van langdurige stijging van de prijzen. Merkwaardig, want investeerders zijn goud eerder aan het afbouwen. Dat komt omdat in tijden van hogere rente, goud minder interessant wordt omdat je er geen interest op krijgt.
Wat zorgt dan voor de spectaculaire stijging van de goudprijs? Goud doet het goed in tijden van geopolitieke onzekerheid en het vormt een bescherming tegen inflatie. Momenteel zijn het vooral de centrale banken die goud inkopen – onder andere omdat ze hun dollarreserves aan het afbouwen zijn. Gesteld dat centrale banken dat blijven doen en dat ook investeerders weer hun zinnen op goud zetten, kan goud nog verder in waarde toenemen.
De trends van het moment wijzen alvast in die richting. De wereldwijde onzekerheid zal nog wel een poos aanhouden, met onder andere maar liefst 60 verkiezingen wereldwijd in 2024 en de nodige volatiliteit op de beurzen.
DISCLAIMER
Dit is een synopsis van de podcast Stand van Zaken, opgenomen op 16 februari 2024. De opinies in die podcast en in deze samenvatting zijn die van de presentator en de geïnterviewden, en geven niet noodzakelijk het standpunt van BNP Paribas Fortis weer.