Voor- en tegenspoed van de Noorse kroon

Het was altijd al moeilijk om de evolutie van een munt te voorspellen. Maar als je de economische context bekijkt en tracht de fundamentele verschillen tussen verschillende landen duidelijk te maken, is het soms wel mogelijk om de bewegingen van wisselkoersen te verklaren. De Noorse case is zeer opvallend. Hoewel het land een olieproducent is – wat in tijden van energiecrisis een troef zou moeten zijn – blijkt de Noorse kroon toch voortdurend terrein te verliezen tegenover de andere valuta’s. En dat is al jaren aan de gang. We probeerden te achterhalen hoe dat komt.

Ontzettend rijk land

Noorwegen heeft olie. Op zuiver economisch vlak vertoont de Noorse betalingsbalans daardoor een stevig surplus van ruim 30% van het bbp en is er in de overheidsfinanciën bovendien een begrotingsoverschot van 25% van het bbp. Ook de overheidsschuld is met 45% van het bbp zeer laag. Sinds covid is ze weliswaar licht gestegen, maar het blijft perfect houdbaar. Noorwegen is niet voor niets de gelukkige eigenaar van een van de grootste pensioenfondsen ter wereld.

Het land beleeft wel een moeilijke periode door de energiecrisis en de stijgende rentevoeten. Die rentestijging is het noodzakelijke gevolg van de exploderende inflatie van de voorbije twee jaar. Het consumentenvertrouwen zit niet goed, de industriële productie vertraagt en de vastgoedprijzen dalen. De Noren vrezen voor een olievrije wereld, want daardoor zouden ze kostbare middelen verliezen. Ze klagen ook over de belastingverhogingen die de regering doorvoert, want ook die bereidt zich voor op de postolieperiode. En zonder de olie-inkomsten zouden de overheidsfinanciën van het land een tekort vertonen.

Oogappel

Beleggers waren in het verleden nochtans tuk op beleggingen in Noorse kroon. De rentevoeten ervan lagen immers hoger dan elders omdat de inflatie daar altijd hoger was. Sinds enige tijd keren ze beleggingen in Noorse kroon echter de rug toe, want het voordeel van een belegging in NOK vergeleken met een gelijkaardige belegging in een andere munt (in EUR bijvoorbeeld) is aanzienlijk afgenomen. En velen leerden uit bittere ervaring dat de NOK een weinig liquide valuta is. De Noorse centrale bank tracht de valuta af en toe een beetje te ondersteunen door uit haar monetaire reserves te putten. Maar haar aankondigingen blijken moeilijk te begrijpen en we weten niet hoever het land wil gaan om zijn munt te beschermen. We zien wel dat de Noorse kroon sinds 2014 jaarlijks ongeveer met 6% in waarde daalt tegenover de euro en dat de centrale bank min of meer laat begaan.

Zichzelf opnieuw uitvinden zonder olie

Zonder het manna van de olie is het land verplicht zichzelf opnieuw uit te vinden. Maar de diversificatiepogingen kosten veel geld en worden zwaar belast door de voortdurend stijgende belastingen. Zoals de visindustrie en de in de fjorden ondergebrachte clouddatacenters, die steeds meer in trek zijn en enorm veel energie verbruiken.

Daarnaast werken de Noren weinig vergeleken met andere landen. En de sociale zekerheid is er sterk ontwikkeld. Dat maakt dat de behoefte aan overheidsinkomsten zeer groot is. Maar dat geld zal moeilijker te vinden worden naarmate olie een steeds minder grote rol gaat spelen in de wereld.

Al die factoren samen verklaren wellicht de koelere houding tegenover beleggingen in NOK.