Duitsland op de rand van de recessie: wat nu?

Het slechte nieuws stapelde zich de voorbije 18 maanden op in Duitsland: handelsoorlog tussen de VS en China, met collateral damage voor de landen die sterk afhankelijk zijn van hun uitvoer tot gevolg; onzekerheid rond de brexit, die de Duitse uitvoer naar Groot-Brittannië over de eerste zes maanden van 2019 met 20% naar beneden haalde, en de spectaculaire neergang van de klassieke auto-industrie, die in allerijl moest hervormen, om beter de overstap naar elektrische auto’s te kunnen maken. Het megalomane project voor de bouw van de nieuwe VW ID.3, nabij Leipzig, toont het beste aan welke middelen er nodig zijn en wat de implicaties zijn voor de Duitse economie: binnenkort zouden daar dagelijks 1.500 elektrische auto’s van de band moeten rollen ….

Een sterke verlaging van de groeivooruitzichten

Op basis van de vaststelling dat het land in het derde kwartaal waarschijnlijk in een recessie beland is  (de cijfers worden op 14 november gepubliceerd) heeft de Duitse Raad van Economische Experts zopas haar groeivooruitzichten voor 2019 en 2020 fors naar beneden bijgesteld. Ze verwacht nu amper 0,5 en 0,9% expansie, terwijl dat tot voor kort nog 0,8 en 1,7% was. Als je weet dat de Duitse economie de voorbije vijf jaar elk jaar met gemiddeld 2% groeide, besef je beter hoe groot de terugval is.

En nu?

De machine weer op gang krijgen is nu prioritair. De hele wereld (de ECB op kop) kijkt begerig naar de begrotingsoverschotten die zich tijdens die mooie groei-jaren opgestapeld hebben: over vijf jaar benadert de buit 160 miljard euro, genoeg om te gaan dromen …. En vooral om iets te doen aan de legendarische slechte toestand van de Duitse infrastructuur (bruggen en wegen in erbarmelijke staat, rampzalig internet). De overheidsschuld is immers onder de grens van 60% van het bbp gedaald en de investeringsbehoeften zijn groot. 

Kritiek op het ‘Schwarze Null’-beleid

Maar Duitsland volhardt in zijn orthodoxe beleid voor de overheidsfinanciën: geen (of een klein) begrotingstekort, met een tolerantie van amper 0,35% van het bbp in het kader van het ‘Schwarze Null’-beleid, dat Angela Merkel enkele jaren geleden in steen beitelde. Er gaan nochtans stemmen op om die regels te wijzigen en meer uitgaven toe te staan.

De Duitse regering voert ter verdediging aan dat haar investeringen al drie jaar met 6% per jaar stijgen en dat het onmogelijk is om sneller te gaan, omdat je dan op logistieke flessenhalzen stoot: goedkeuring van projecten en realisatie van de werkzaamheden. Waarop de Raad van Experts recent antwoordde dat het land dan maar de inschakeling van buitenlandse firma’s  moest vergemakkelijken, voor een vlottere afhandeling van grote infrastructuurprojecten.

Voer voor discussie dus, op een ogenblik dat het Duitse model lijkt te wankelen: ook het fameuze, wereldwijd geprezen systeem van duaal leren lijkt het te laten afweten. De mooie jaren van groei hebben de jonge Duitsers immers zin gegeven om langer te studeren; ze staan minder dan vroeger te popelen om al op 16-jarige leeftijd in het beroepsleven te stappen. Veel bedrijven klagen dat ze niet genoeg kandidaten meer vinden …. Duitsland krijgt dus met dezelfde moeilijkheden te kampen als sommige van zijn onmiddellijke buurlanden, die er ook maar moeilijk in slagen om heel wat vacatures ingevuld te krijgen en zich verplicht zien om het beroep op ‘selectieve immigratie’ te vergemakkelijken, zoals Emmanuel Macron, die gisteren uitspraken in die zin deed.